Bazı şikayetleriniz var: öksürük, nefes darlığı, hırıltı... Bunlar zaman zaman tekrarlıyor...
Merak ediyorsunuz: Ben astım mıyım?
Unutmayın, her öksürük ya da hırıltılı solunum astım değildir. Ancak yine de önemsenmesi gereken belirtilerdir.
Astımda bu belirtilerin birtakım özellikleri vardır:
ÖKSÜRÜK
Özellikle çocuklarda (bazen) astımın tek belirtisidir.
İnatçıdır, bir kez başladı mı kolay kolay geçmez.
Öksürük nöbetleri şeklindedir. Öksürüksüz dönemlerde herşey yolunda olabilir, muayenede herhangi bir bulgu elde edilemeyebilir ve astım tanısı gözden kaçırılabilir.
Hastaların bir kısmında sadece gece öksürüğü, ya da sabah öksürüğü şeklindedir. Şikayetlerin gece artması astım hastalığının bir özelliğidir. Yatınca artan öksürük genellikle sinüzit ile ilişkilendirilir. Yanlış değildir, ama astımın da akla getirilmemesi önemli bir eksikliktir. Çünkü astımlı hastalarda sinüzit ya da nezle gibi üst solunum yolu hastalıkları “sessiz” olarak bekleyen astımın alevlenmesine neden olur.
Allerjenler, toz, duman, kötü kokular (boya, benzin), iyi kokular (parfüm, deterjan), soğuk hava, sigara dumanı, egzersiz, duygusal durumlar (sevinç, üzüntü) gibi “uyaranlar” ile ortaya çıkar (ya da artar).
Klasik tedavilerle (antibiyotik, öksürük şurubu vs) tamamen tedavi edilesi genellikle mümkün değildir.
HIRILTILI SOLUNUM
Nefes alıp verirken göğüsten ses gelmesidir.
Astıma özel bir belirti değildir ama astımlı hastalarda sık görülen bir belirtidir.
Astımlı hastalarda sinüzit ya da nezle gibi üst solunum yolu hastalıkları sırasında genellikle hırıltılı solunum ortaya çıkar.
Allerjenler, toz, duman, kötü kokular (boya, benzin), iyi kokular (parfüm, deterjan), soğuk hava, sigara dumanı, egzersiz, duygusal durumlar (sevinç, üzüntü) gibi “uyaranlar” ile ortaya çıkar (ya da artar).
Nefes açıcı ilaçlarla düzelir.
Büyük resim için tıklayınız
VİZİNG (HIŞILTI)
Nefes alıp verirken göğüsten ıslık benzeri bir ses gelmesidir.
Genellikle nefes verirken ortaya çıkar.
Daralmış hava yollarından geçmekte zorlanan solunum havasının oluşturduğu bir sestir.
Öksürük ve hırıltılı solunum ile birlikte olabilir.
Uyaranlarla (allerjenler, toz, duman, kötü kokular (boya, benzin), iyi kokular (parfüm, deterjan), soğuk hava, sigara dumanı, egzersiz, duygusal durumlar (sevinç, üzüntü) gibi) ortaya çıkabilir.
Nefes açıcı ilaçlarla düzelir.
Vizing dinlemek için tıklayınız
BALGAM ÇIKARTMA
Astıma özel bir belirti değildir ama astımlı hastalarda sık görülen bir belirtidir.
Astımda akciğer hava yollarında balgam (mukus) yapımı artmıştır.
Hastalar balgam çıkartınca rahatladıklarını ifade ederler.
Bunun nedeni "mukus tıkacı" adı verilen kurumuş ve katılaşmış balgamın hava yollarını tıkamış olmasıdır.
GÖĞÜSTE SIKIŞMA HİSSİ
Daralmış akciğer hava yollarının ve zor solunumun neden olduğu bir belirtidir.
Genellikle astımın diğer bulguları ile birliktedir.
Tek başına bir şikayet olarak ortaya çıkması başta kalp hastalıkları olmak üzere diğer hastalıkların da araştırılmasını gerektirir.
Nefes açıcı ilaçlarla düzelir.
ASTIM BELİRTİLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
Sürekli (devamlı, aralıksız) olMAyabilir. Özellikle hafif astımda zaman zaman yani ataklar halinde ortaya çıkar.
Ataklar arasında yani şikayetlerin olmadığı dönemlerde muayene bulguları tamamen normal olabilir. Hatta solunum fonksiyon testleri bile normal olabilir.
Şikayetlerin bazı uyaranlarla tetiklenmesi önemli bir özelliktir.
Şikayetlerin hava yollarını (bronşlar) genişleten ilaçlarla kısa sürede düzelmesi önemli bir özelliktir.
Ailede (anne, baba, kardeşler, teyze, dayı, amca, hala gibi kan bağı olan bireylerde) astım bulunması önemli bir özelliktir.
HAVAYOLU NEDİR?
Havayolu, yani bronşlar, akciğerler içinde bir ağacın dalları gibi yayılan ve solunan havayı akciğer dokusu içine dağıtmakla görevli kanallardır.
Havayollarının iç kısmını mukoza adı verilen ince bir örtü kaplar, bunun altında hücrelerden, kan damarlarından ve salgı bezlerinden oluşan submukoza tabakası yer alır. En dışta da hava yollarını bir kuşak gibi saran kas (adale) tabakası vardır. Havayolları uçlara doğru incelir ve alveoller adı verilen hava keseleri ile sonlanır.
ASTIM BELİRTİLERİ NASIL OLUŞUR?
Astım havayollarının hastalığıdır. Astımda havayollarının mukoza ve submukoza tabakalarında inflamasyon (yangı) vardır.
Havayolları her türlü uyarana karşı (allerjenler, enfeksiyonlar, iyi ve kötü kokular, sigara dumanı v.b.) hassas hale gelir.
Uyaranlar havayollarını saran kasların kasılmasına, salgı bezlerinin aşırı salgı yapmasına ve sonuçta da havayollarının daralmasına neden olur. Bu olaylar sonucunda astımın klinik belirtileri ortaya çıkar.
ASTIM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Astım nedeniyle daralan havayollarından geçen hava miktarı azalacaktır. Yani akciğerlere yetersiz hava gidecek ve hasta NEFES DARLIĞI hissedecektir.
Daralmış havayollarından güçlükle geçen hava HIŞIRTIya (VİZİNG) ve HIRILTILI SOLUNUMa neden olacaktır.
Havayolları sadece kasların kasılmasıyla daralmaz. Aynı zamanda salgı bezlerinin salgısı artmıştır ve bunlar da havayollarını tıkamaktadır. Bu da ÖKSÜRÜK ve BALGAM ÇIKARTMA şikayetlerine neden olacaktır.
Yandaki resimlerde, salgısı artmış ve daralmış bir havayolunun gerçek ve şematik görünümleri yeralmaktadır.
ASTIM TANISI NASIL KONUR?
ASTIM TANISI, HASTANIN TIBBİ HİKAYESİNİN (ŞİKAYETLERİNİN SEYRİ) DEĞERLENDİRİLMESİ, MUAYENE BULGULARININ YORUMLANMASI, BAZI LABORATUVAR TETKİKLERİNİN VE SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNİN UYGULANMASI İLE KONUR.
ŞİKAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Öksürük: Öksürük bazen astımın tek belirtisi olabilir. Astımda öksürük genellikle kuru (balgamsız), ataklar halinde tekrarlayan ve enfeksiyon tedavilerine dirençlidir. Sıklıkla gece sabaha karşı ya da efor sonrasında ortaya çıkar. Bazen aşırı gülme, üzüntü gibi duygusal durumlarla, iyi ve kötü kokular gibi tahriş edici etkenlerle de öksürük ve diğer astım belirtileri ortaya çıkabilir.
Hırıltılı solunum ve hışıltı (vizing): Astımda diğer bir önemli şikayettir. Hasta nefes alır ama aynı kolaylıkla nefesini veremez. Daralmış havayollarından geçen hava hırıltıya ya da ıslık benzeri bir ses (vizing) neden olur. Ancak her hırıltı ve hışıltı astım olarak yorumlanmamalıdır. Solunum yolu enfeksiyonlarında da benzer bulgular olabilir, ama astımda bu bulgular inatçı ve tekrarlayıcıdır.
Nefes Darlığı: Bronş kaslarının kasılması ve bronş içi salgıların artması ile hava yolları daralmış olduğundan hasta nefes alıp vermekte zorlanır. Özellikle nefes vermek uzamış ve zorlaşmıştır.
MUAYENE BULGULARININ YORUMLANMASI
Astım ataklar halinde seyreden bir hastalıktır. Şikayetler yokken muayene bulguları tamamen normal olabilir. Şikayetlerin aktif olduğu dönemlerde doktorun değerlendirebileceği muayene bulguları ortaya çıkar. Ayrıca, atopik egzama (dermatit)ve rinit (nezle) gibi astımla birlikte olabilen hastalıklara ait muayene bulguları da olabilir.
LABORATUVAR TETKİKLERİ ve SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ
Astım hastalığının tanısını doğrudan koyabilecek BİR KAN TETKİKİ YOKTUR. Ancak bazı kan tetkikleri astımla karışabilen diğer hastalıkların ayırt edilebilmesi için yapılmalıdır.
Astım tanısında asıl değerli olan solunum fonksiyon testleridir. Bu testler spirometre denilen bir cihazla ya da daha basit fakat yine de değerli veriler sağlayan PEFmetre ile uygulanır.
Allerji testlerinin astım tanısında doğrudan değeri olmamakla birlikte, astımın nedeni belirlemek ve tedaviyi yönlendirmek açısından yapılması gereklidir.
ASTIM TEDAVİSİNİN HEDEFLERİ NELERDİR?
Astım hastasının en büyük beklentisi normal bir günlük yaşam sürdürebilmektir. Spor dahil günlük aktivitelerini sorunsuz olarak yapabilmeli, kokulardan rahatsız olmamalı ve uyanmadan rahat bir gece geçirebilmelidir.
Hastaları ve hasta yakınlarını en fazla üzen ve yıpratan şey, astım atağı ile acil servislerde sabahlamaktır. Bu ataklar önlenmelidir.
Astım düzenli kontrol muayeneleri gerektirir. Hastanın şikayetlerinin derecesine göre, yani hastaya özel olarak bu kontrol muayenelerinin sıklığı belirlenir. Astım kontrolü en üst düzeyde sağlanmalı ve hastaların hastaneye (doktora) başvurma sıklığı en aza indirilmelidir.
Kuşkusuz tüm bunlar sağlanırken yan etkisi en az olan modern astım ilaçları kullanılmalıdır. Bu son cümlenin anlamı şudur: Astım şikayetlerini hap ya da enjeksiyon (iğne) şeklinde kortikosteroidleri (kortizon) gereğinden fazla doz ve sürelerde kullanarak kontrol altına almak daha kolaydır. Ama bu tür yaklaşımların modern astım tedavisinde yeri yoktur.
Tüm tedavilerde olması gerektiği gibi astım tedavisinde de hastaya yazılı tedavi planı sunulmalıdır. İlaçların hangi doz ve sıklıkta, ne kadar süreyle kullanılacağı açık olarak belirtilmelidir. Ayrıca astım tedavisinde ilaçları solunum yoluyla uygulamak için kullanılan inhalasyon cihazlarının kullanımı da uygulamalı olarak hastaya öğretilmelidir.
Egzersiz dahil normal günlük yaşantıyı sağlamak.
Normal akciğer fonksiyon testlerini sağlamak
Kronik (müzmin) şikayetleri önlemek
Astım ataklarını önlemek
Hastaneye başvurma sıklığını en aza indirmek.
BU HEDEFLERİ GERÇEKLEŞTİREBİLMEK İÇİN
Hastanın bilgilendirilmesi ve eğitimi
Hastaya en uygun takip yöntemlerinin belirlenmesi
Astımı tetikleyici faktörlerin giderilmesi
Gerekiyorsa koruyucu aşılar (örnek:grip aşısı)
İlaç tedavisi
TEDAVİ HEDEFLERİNDE BAŞARILI OLABİLMEK İÇİN
Gerçekçi ve kişiye özel hedefler
Hastanın bilgilendirilmesi ve motivasyonu
Hastaya yazılı tedavi planı sunulması
Hastaya inhalasyon cihazı kullanımının öğretilmesi
Astım tedavisi sadece ilaçlardan ibaret değildir. Hastalığı alevlendiren etkenlerden kaçınmak tedavinin en önemli unsurudur !
...
ASTIMIN ALEVLENMESİ NE DEMEKTİR ?
Astım kontrol altında, yani hastanın şikayetleri yok ya da en az düzeyde iken, bu kontrolün bozulması, nefes darlığı, hırıltı ve hışıltı (vizing) şikayetlerinin ortaya çıkmasıdır.
ASTIMI ALEVLENDİREN ETKENLER NELERDİR?
Büyük resim için tıklayınız
↑
Allerjisi olan hastalarda allerjenlere maruz kalmak astımın en önemli tetikleyicisidir. Ev tozu akarı allerjisi olan hastalar, ev temizliği sonrasında ya da taşınma, eşyaların yerini değiştirme gibi durumlarda solunum sıkıntılarının arttığını ifade ederler. Benzer şekilde polen allerjisi olan hastalar da ilkbahar mevsiminde kendilerini daha kötü hissederler ve ilaçlara daha fazla başvurmak zorunda kalırlar.
Ev içi ve ev dışın hava kirliliği, özellikle sigara dumanı da önemli birer etkendir. Hele astımı olduğu halde sigara içiyor olmak bu durumların en kötüsüdür ve nadiren de olsa bazen böyle hastalara rastlanabilmektedir.
Aspirin ve anti-romatizmal ilaçlar da astım şikayetlerini tetikleyen önemli faktörlerdir.
Ayrıca enfeksiyonlar, mesleki maruziyetler, gıdalar ve gıda katkı maddeleri, ağır egzersizler ve meteorolojik değişiklikler de astımı alevlendiren diğer etkenlerdir.
ASTIM TEDAVİSİNDE NE TÜR İLAÇLAR KULLANILIR ?
ASTIM TEDAVİSİNDE BAŞLICA 2 GRUP İLAÇ KULLANILMAKTADIR:
1. Şikayet gideren ilaçlar (kısa ve uzun etkili bronş genişleticiler):
Bu ilaçlar daralmış olan havayollarını genişletir, hastanın rahat solunum yapmasını sağlarlar.
Etkileri hemen başlar, yaklaşık 4 saat süre sonra sona erer. Bu ilaçlar geçici bir rahatlık sağlarlar.
Astım tedavisinde yardımcı ilaçlardır.
Ayrıca, ihtiyaç duyulan kısa etkili bronş genişletici ilaç miktarı astımın seyri hakkında bilgi verir. Yani bronş genişletici ilaç kullanımının artması, astımın kötüleşmekte olduğunun bir göstergesidir.
2. Tedavi eden ilaçlar (antiinflamatuvarlar):
Astım tedavisinin OLMAZSA OLMAZ ilaçlarıdır. Havayollarında astıma bağlı oluşan inflamatuvar (yangısal) değişiklikleri tedavi ederler. Dolayısıyla astım şikayetlerini kalıcı olarak ortadan kaldırırlar.
Bu grup ilaçların etkisi bronş genişleticiler gibi hemen başlamaz. Bu nedenle doktorun belirlediği program dahilinde sabırla kullanılmalı, etkisi yok gerekçesiyle ilaçlar kesilmemelidir.
Kullanılacak ilaç ve dozu astımın şiddetine göre seçilir. Belli bir programla kullanılır, hastalık bulguları düzeldikçe doz azaltılır.
Hastalık şiddetlenirse doz artırılır ve kullanılan ilaç türleri değiştirilir. Bu tedavi şekli, “basamak tedavisi” olarak adlandırılır.
ASTIM İLAÇLARININ ALIŞKANLIK YAPTIĞI, ZAMANLA ETKİSİZ HALE GELEBİLECEĞİ, AKCİĞERLERE ZARAR VEREBİLECEĞİ GİBİ İNANIŞLAR DOĞRU DEĞİLDİR.
daha geniş bilgi için :
http://www.astimrehberi.com/
Konu: Astım Hakkında 
Perş. Tem. 12, 2007 2:18 pm
